– Алло, «Жеке раўажланыў ҳәм шаңарақ орайы» ма? Пәлен институттан едик, бир мәселеде кеңесиңиз керек болып атыр… Бизлерде ислейтуғын бир жас келиншек бар еди. Турмыс қурғанына үш жыл болды. Күйеўи қоңсылас журтларға кетип жумыс ислейди. Жылына тек 1-2 мәрте келип кетеди. Жақында атасы сол келиншекке «Атаңа нәлет» деп бақырыпты. Себеби болған шығар… Келиншек төркинине кетип қалған. Енди оның анасы қудасын судқа берипти. Атасы келининиң изинен еки мәрте барып кеширим сораған – келини кеширим бермей атырған қусайды… Жағдайға бизлердиң де араласыўымыз керек болып атыр. Усы мәселеде сизлерден мәсләҳәт алайын деп едик.

– Бәринен бурын, бул жағдайды судқа жеткермей, жаўып таслаў лазым. Жүдә унамсыз тенденция, басқаларға үлги болып кетиўи мүмкин.

Қәдимги ақ терек пе?

Ақ терек – қалалардағы унамсыз энергияны жутып жибере алатуғын жалғыз өсимлик. Сондай-ақ, ол көринер ҳәм көринбес патасланған энергияны да сапластыра алады.

Ақ терек қала майданын жөнге түсиреди, оны қорғайды, ҳаўаны тазалайды, апатшылықтан сақлайды.

Ол адамның санасын ғалаба хабар қуралларының унамсыз информацияларынан, өсектен, албыраўшылықтан тазалайды, жәмийетлик пикирден бийғәрез болыў имканиятын арттырады, ой-пикирдиң кең болыўына жәрдем береди.

Ақ тереклерди отырғызыў ҳәм оларға тәрбия бериў жәрдеминде невроз және психозлардың барлық түрлери, сондай-ақ жас өспиримлердиң психикалық раўажланыўының пәсейиўи ҳәм бойдың өспей қалыўына байланыслы машқалалар даўаланады.

К. Ивановтың

«Фитотерапия тийкарлары» китабынан

Мақаланы баслағаннан қатты кеткен болсам кешириң, бирақ ҳәзирги ўақытта уяттың өриси тарайып баратыр. Бул жағдайды адамлардың сөйлеген сөзинен де көриўге болады. Итибар берип қарасаңыз, тек ғана еркеклер емес, ал базы бир ҳаяллар да көпшиликтиң арасында сөгинип сөйлеўден уялып атырған жоқ. Уят дегенимиздиң өзи не? Оның турмысымызда қандай әҳмийети бар? Бүгин усы тема дөгерегинде сөз етемиз.

***  ***  ***

Бизди уяттың барлығы ямаса көплиги емес, уяттың жоқлығы ямаса азлығы қуртады.

***  ***  ***

Бул өмирде уятсыз жасаў мүмкин емес. Яғный, уятың болмаса, бул өмирде жасағаныңнан бир тийин пайда жоқ. Халқымыздың “Өлимнен уят күшли” дегени де усыннан болса керек…

Районда тураман. Бир қызым, 3 балам бар. Бир баламды үйлендирдим, қызым турмысқа шығып болды, Қудайға шүкир. Киши еки балам Нөкистеги жоқары оқыў орынларында оқыйды. Солардан Нөкисте болып атырған жаңалықларды, ендирилип атырған «жаңа дәстүрлер»ди еситип атырмыз.

Бир жыл алдын болған мына ўақыяны айтып берейин. Сол студент улларымнан бири келип «Папа, бир группалас достымыз үйленежақ…» деп айтып киятырып, иркилип қалды. Пул сорайжақ екенлигин түсинип турман, бирақ алдынлары алажақ пулын еркин айта беретуғын еди (айтарлықтай себеп бар-ғой – жорасы үйленген!).

– Айта бер, сөйтип…

– Группамызда 9 ул бала бармыз. Ҳәрқайсысымыз тойда «гулянкаға» шығатуғын машиналардың қәрежетин көтережақпыз…

– Аўа, кейин не…

– Папа, буны мен ойлап тапқан жоқпан. Сондай дәстүр бар екен.

– Ондай дәстүр жоқ!!! Яқшы дейик…, жан басыңызға қаншадан түсежақ?

Егерде ер адам ҳаялына ҳүрметсизлик етсе, оның әўмети шаппайды, деп айтады. Буның себеби не?

Ҳаял адамның дөретиўшилик ой-пикири, энергетикалық майданы ер адамдыкине салыстырғанда анағурлым күшли болады. Соның ушын да, оның бул қәбилети өзиниң де, күйеўиниң де тәғдирине тәсир етеди.

Егер ҳаял адам өзине болған мүнәсибеттен қанаатланып, өзин бахытлы сезинсе, күйеўиниң талабы оңынан келе баслайды ҳәм оған барлық әўмет есиклери ашылады. Өйткени, өмиринен бахытлы ҳаял күйеўин буннан да үлкен табысларға ерисиўинде қоллап-қуўатлап турады. Ҳаялынан күйеўине қарай ямаса әўметке алып баратуғын ҳәм раўажландыратуғын энергия ямаса бузғыншылыққа алып келетуғын энергия өтип турады.

Ҳаял адам энергиялар дүньясы менен тығыз байланыслы. Соның ушын да, оның ишки руўхый жағдайы турмысты қәлиплестиреди. Егер ҳаял адам шаңарақлық турмысынан қанаатланбаса, күйеўинен кеўили толмаса, күйеўиниң өзин әмелге асырыўы, әўметке ерисиўи қыйын болады.  

Не себептен ақыллы ер адам келиншегине саўға алыў ушын жумсаған ақшаларына қыйналмайды, не себептен ол келиншегин қуўантыў ушын ҳеш нәрсени аямайды? Өйткени, бундай ер адамлар турмысынан бахытлы ҳаял – әўметтиң, татыў шаңарақтың, мал-дәўлеттиң тийкарғы дәреги екенлигин биледи.

Перзентим, ядыңда тут: еркек ҳаялды белгисизликте жасаўға дуўшакер етпеўи керек. Бундай ҳалда, муҳаббат ертели-кеш жеккөриўшилик пенен алмасады. Олар бизлерди күтип те жақсы көреди. Биз еркеклер ғой ҳаялымыз бир нәмәлим жерге сәл шығып кетсе, қыялымызда яки ашықтан-ашық оның орнын басатуғын кимсени излей баслаймыз. Қайтып келмейтуғыныңды билетуғын болсаң – оған ырасын айт. Ол жылап қыйналады, лекин қабыл етеди. Ҳаялыңа итибарсыз болма, ол буған сазаўар емес.

Дүньяға белгили америкалы жазыўшы Ричард Пол Эванс, қалайынша әпиўайы ғана гәп өз некесин қутқарып қалғанлығын гүрриң етеди. 

Мениң үлкен қызым Дженна, жақында маған «Мен кишкенелигимде сизиң анам менен ажырасып кетиўиңизден жүдә қорқатуғын едим. Бирақ, 12 жасқа толғанымда «Ажырасқаны да дурыс па екен?!» деп ойлай басладым. Өйткени, сизлер бәрқулла жәнжеллесетуғын едиңиз-ғой!» деп айтты. Соңынан, ол маған күлимсиреп: «Сизлердиң тил табысып кеткениңизден қуўанышлыман» деп қосып та қойды.

Көп жыллар даўамында биз ҳаялым Кери менен тоқтаўсыз, қатаң урыс алып бардық. Артыма қарап, бизлердиң қалайынша турмыс қурғанымызға да ҳайран болатуғын едим. Себеби, бизлердиң минезимиз бир-биримизге улыўма туўры келмейтуғын, некеде қанша көп жасасақ, қарама-қарсылықлар да сонша көп жүзеге келетуғын еди. Байлық пенен мәртебе де бизлердиң өмиримизди аңсатластырмады. Керисинше, машқалалар күн сайын көбейип барды. Бизиң арамыздағы кескинлик сондай дәрежеге жетти, мениң жаңа китабым бойынша сырт елге барыўым маған ҳаялымнан азғантай болса да қутылыў болып көринетуғын болды. Бизлер сол дәрежеде тез-тез урысатуғын едик, биргеликтеги тыныш өмирди көз алдыма келтириў де қыйын болып қалды. Биз бир-биримизге тек ғана жаман сөз айтатуғын едик. Ақыры биз ажырасыўға қарар еттик ҳәм бул ҳаққында бир неше мәрте сөйлестик те.

  Сабыр кесем толған ўақытта мен сырт елде едим. Биз тап жаңа ғана телефон арқалы және бир мәрте жүдә қатты урыстық ҳәм Керри трубканы ылақтырды. Мен ғәзеп атына миндим, соның менен бирге, ҳәдден тыс әззи ҳәм жалғыз екенлигимди де сезип турман. Мен шегине жеткенимди түсиндим – басқа шыдай алмайман.

«Адамлардан ҳеш қашан ҳеш нәрсе күтпе»

Егер сиз пүткил психологияны бир формулаға түсиргиңиз, психология бойынша бир неше тонна китапларды қысып, «zip»леп, бир афоризмды алғыңыз келсе, бул афоризм төмендегише болады: «Адамлардан ҳеш қашан ҳеш нәрсе күтпе».

Олардан түсиниўшилик күтпе.

Олардан ҳүрмет күтпе.

Олардан бирге ислесиўди күтпе.

Күтиў керек емес. Сен усыларды өзиң исле. Сен усыларды олар ушын исле.

Бирақ, сен олардан күтпе. ¤йткени, бәри бир ала алмайсаң.

Алған жағдайыңда да, өзиң күткен дәрежеде болмайды.

Саза журналының 100-санында

- «Школа без компьютеров»

- «Көп ҳаяллылық ҳаққында сораў»

- «Өмириңди өзгертетуғын даналықлар»

- «Не себептен жас босанған ананы қырқ күн күткен?»

- «Бәрқулла ҳақ ҳәм мудамы жалғыз»

- «Қәйин ене менен мүнәсибетлерди қалай жөнге түсириўге болады?»

- «Булар унамсыз тенденциялар»

- «Иймонлашиш умиди»

- «Баласына әкесин сыйлата алған ҳаял – ҳақыйқый ҳаял!»

- «Шаршаған ҳаял туўралы ўақыя»

- «Бала ўақтында бәри жақсы, жаман адам қайдан шығады?»

- «Ата-бабамыздан қалған ырымлар»

- «Аборт. Егер әлле қашан қәтелескен болсақ, не ислеўимиз керек?»

- «Образ женщины Востока»

- «Уллы ислер шаңарақта дөрейди»

- «Не ушын ер адам ҳеш нәрсе ислегиси келмейди?»

- «Сыртқы көринис ҳаққында»

- «Өзиңди аяғанды тоқтат, ҳәрекет етип басла» ҳәм тағы басқа қызығарлы мақалалар Сизиң нәзериңизге усынылады. Сайттағы мақалалар тек танысыў ушын.