Бәринен бурын, ҳаялдан шәртли түрде мазалы, жағымлы ийис шығып турыўы керек. Не себептен? Өйткени, ер адамның ақылы ҳаялдың ийисине қарай оны баҳалайды. Мәселен, гүллерди көз алдыңызға келтириң. Бир-биринен шырайлы гүллерди сиз ийискелеп, оларға баҳа бересиз. Солай емес пе? Ароматерапия менен шуғылланған адамлар буны жүдә жақсы биледи. Мий ҳәр түрли ийисти ҳәр түрли етип қабыллайды: базылары қыздырады, базы ийислер тынышландырады, ал жағымсыз ийислер болса – жеркендиреди.

Буннан кейин, жарасықлы етип кийиниў. Бул – оғада әҳмийетли. Тилекке қарсы, ҳәзирги заманның ҳаяллары негедур көшеге шығатуғын болса басқаларға гөззал болып көриниў ушын жарасықлы кийинеди де, бирақ үйинде олпы-солпы кийинип жүре береди. Яғный, олардың пикиринше, күйеўиниң алдында қәлегенинше жүре бериўи мүмкин екен. Ҳәм бул олардың ең үлкен қәтелиги. Базы еркеклер үйленгеннен кейин ҳаялының шашын буйралап ямаса боянып атырғанлығын көрген ўақытта ҳайран қалады: «Ҳаў, мен расында да өзи сондай тәбийғый сулыў шығар деп ойлап едим-ғой…» Ҳаял адам ҳеш қашан күйеўиниң көзинше боянбаўы керек. Өйткени, бояныў – бул ҳаял-қызлардың … не нәрсеси? Сыры. Оны күйеўиңе билдирмегениң жөн.

Жақында үйге 5 жасар баласы менен бөлем қыдырып келди. Оның менен арқайын сәўбетлесип отырыў ушын баласының қолына бир ойыншық берип, бәнт етип қоймақшы болдым. Бирақ, үйде кишкене бала болмағанлықтан, әлбетте, ҳеш қандай ойыншық та жоқ еди. Сонда мен оған 4 жыл алдын Бухарадан сатып алған ағаштан исленген статуэтканы бердим. Ол қоллары, аяқлары, басы қыймылдайтуғын етип исленген статуэтка еди.

Ярым саатлардан соң баланың қолына қарасам, статуэтканың басы да, аяқ-қоллары да қалмаған. Бөлем оған қарап турып:

– Неге сындырып тасладың? – деп сорады. Ол болса:

Басқаларға мийирман ҳәм жақсылық ететуғын адам раўажланады.

*** *** ***

Инсанды қуўаныш ҳәм бахыттан журдай ететуғын үш дузақ: өтмиштеги ислер туўралы өкиниш, келешек тәшўиши ҳәм барына шүкиршилик етпеў.

*** *** ***

Карьераға умтылатуғын ҳаяллардың гормонал хызметлери изден шығады, олар сыртқы көркемлигинен, шырайынан айырылады, минез-қулқы өзгереди ҳәм тырысқақ, гүреслерге таяр, қайтпас… болып қалады – бул ер адамларға унамайды.

Пуллы ҳаяллар өзлерин ерлерден бийғәрез сезине баслайды. ҳәттеки, ер адамларды өзине ғәрезли деп есаплайды. Солай етип, ақыбетинде ҳаял өзлигин жойтады.

*** *** ***

Ҳасыл тас ысқыланып жүзеге келгендей, жетерли дәрежеде өз үстинде мийнет еткен адам жетискенликке ериседи.

Мениң де айыбым, оның да…

Ҳаял, жасы 26 да. Турмысқа шықпаған.

– Мәсләҳәт алмақшы едим. Айырым мәселелерде жүдә қыйналып атырман… Еки синлим, үш ағам бар. Жуқалаў шаңарақта өскенбиз. Ҳәзир жумыстаман. Жоқары оқыў орнында оқып жүргенимде бир жигит пенен сөйлесип, алданып қалдым. Буның ушын өзимди елеге шекем кеширмеймен. Әлбетте, бул мениң де айыбым, оның да. Бул ўақыя мениң тәғдириме тәсирин тийгизиўи сөзсиз. Ол ўақыяға бир жыл болды.

Буннан кейин ҳеш бир жигитке исенбей қалдым. Өзи бурыннан гүманшыл адам, еркеклерди биротала жек көрип қалдым… Бирақ, өзимди қолға алып, ертеңге үмитлениў керек деп ойлайман.

Жақында бир жигит пенен социаллық тармақта таныстым. Айтыўынша үйленбеген. Жумыслы, ақыллы. Көристик, ол мени унатты. Анық мүнәсибетке мирәт етти. Оған өзим туўралы ҳәммесин айттым. Ол буны ҳеш ойланбастан, жеңил қабыл етти. «Ҳеш гәп, қәтелесипсең» деп қойды.

Мүнәсибет орнатыў машқаласы

Ҳәзирги заманда ер адамлар ҳаяллар менен мүнәсибет орнатыў дегенди умытып кеткен. Бул – ең үлкен машқала. Олар мүнәсибет орнатыўдың қандай екенлигин де билмейди. Ҳаял адамды түсинбейди. тек ғана қушақласып, үйкелесип, сүйискенди мүнәсибет орнатыў деп есаплайды. 20-30 жыл бир есиктен кирип-шықса да, беккем мүнәсибет орната алмаған шаңарақлар оғада көп.

Соңынан, перзентлери де ата-анасының арасындағы бундай қарым-қатнасықты көрип, усы тәризде ер жетеди. Олар беккем мүнәсибет, шаңарақлық татыўлық деген нәрселерди билмей өтеди. Сол себепли, шаңарақта бул нәрсеге итибар қаратыў оғада әҳмийетли.